Ball lightning : หนึ่งในปริศนาปรากฏการณ์ลึกลับ ที่ทางวิทยาศาสตร์ยังไม่สามารถอธิบายได้
ball lightning ซึ่งยังไม่สามารถอธิบายได้ มักเกี่ยวข้องกับพายุฝนฟ้าคะนอง ได้รับการอธิบายว่าเป็นวัตถุทรงกลมสว่างโดยเฉลี่ย 25 ซม.แต่บางครั้งอาจสูงถึงหลายเมตร
Ball lightning ที่น่าดึงดูดสายตาเป็นปรากฏการณ์ลึกลับซึ่งเชื่อมโยงกับพายุฝนฟ้าคะนอง เป็นหนึ่งในปรากฏการณ์ที่แปลกประหลาดที่สุดในฟิสิกส์บรรยากาศที่หายากมาก และยังไม่ได้รับการพิสูจน์ทางวิทยาศาสตร์ กรมอุตุนิยมวิทยาแห่งชาติอธิบายว่ามันเป็น
" รูปแบบที่ค่อนข้างหายากของฟ้าผ่าที่ประกอบด้วยลูกบอลเรืองแสงซึ่งมักเป็นสีแดง เคลื่อนที่อย่างรวดเร็วอยู่กลางอากาศ "
สอดคล้องกับที่พระในลอนดอนเขียนไว้ในต้นฉบับยุคกลางที่คิดว่าเป็นรายงานแรกสุดของปรากฏการณ์ที่นั่น
โดยเรื่องราวของช่วงเวลาพิเศษนี้ถูกรวบรวมขึ้นระหว่างราวปี 1180 - 1199 โดย Gervase พระภิกษุแห่งมหาวิหาร Christ Church เมืองแคนเทอร์เบอรี ในอังกฤษ ซึ่งดูเหมือนว่านี่เป็นบันทึกแรกที่น่าเชื่อถือเกี่ยวกับ ball lightning และน่าเชื่อถือ มากกว่าคำอธิบายของยุโรปก่อนหน้านี้ที่เชื่อว่ามีการบันทึกการพบเห็นครั้งแรกตั้งแต่ศตวรรษที่ 17
สำหรับงานเขียนของ Gervase เป็นบันทึกเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ในอังกฤษที่กว้างขวาง ความสมบูรณ์ของรายละเอียดได้ให้ข้อมูลเชิงลึกอื่นๆ เกี่ยวกับวัฒนธรรมในยุคกลาง ซึ่งรวมคำอธิบายปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่น่าสังเกตหรือผิดปกติไว้ด้วย จากการสังเกตการณ์ที่ชาญฉลาดเกี่ยวกับกิจกรรมท้องฟ้า เขาได้เขียนคำอธิบายของสุริยุปราคา จันทรุปราคา แผ่นดินไหว น้ำท่วม และคำอธิบายที่ดูเหมือนเพ้อฝันเกี่ยวกับการระเบิดของดวงจันทร์ รวมถึงการก่อตัวของภาพลวงตาจากกิจกรรมต่างๆ แต่กับ ball lightning เขาไม่ได้มีความพยายามที่จะอธิบายมากนัก ถึงอย่างนั้น คำอธิบายของเขาก็คล้ายคลึงกับรายงานสมัยใหม่อย่างน่าทึ่ง
Ball lightning วิ่งผ่านหน้าต่างในภาพวาดฝรั่งเศสสมัยศตวรรษที่ 20
ตลอดหลายศตวรรษที่ผ่านมา Ball lightning เป็นหนึ่งในปริศนาทางวิทยาศาสตร์ที่เก่าแก่ที่สุดที่ยังแก้ไม่ตก มันได้รับการยกย่องด้วยความสงสัย ถึงตอนนี้จะเป็นที่ยอมรับกันโดยทั่วไปว่าเป็นปรากฏการณ์ที่แท้จริงโดยมีรายงานการพบเห็นนับพันครั้ง แต่ก็ยังไม่มีคำอธิบายทางวิทยาศาสตร์ที่เป็นที่ยอมรับเกี่ยวกับที่มาของมัน และด้วยความหายากและความคาดเดาไม่ได้ ทำให้การศึกษาภาคสนามอย่างเป็นระบบไม่สามารถทำได้
อย่างไรก็ตาม นักวิทยาศาสตร์ส่วนใหญ่ยังคงสงสัยเกี่ยวกับมันซึ่งดูเป็นตำนานมากกว่าความจริง โดยเชื่อว่า ball lightning เป็นเพียงภาพที่เปิดรับแสงมากเกินไปของสายฟ้าธรรมดา ไม่มีผู้เชี่ยวชาญคนใดชี้ให้เห็นภาพที่แท้จริงของมันในธรรมชาติได้ แค่มีรายงานการพบเห็นตั้งแต่สมัยกรีกยุคแรกๆ ที่แตกต่างกันอย่างมาก โดยส่วนใหญ่ระบุว่าเป็นลูกกลมขนาดเล็กที่มีแสงคล้ายพลาสมาสว่างเคลื่อนที่ในแนวนอนเหนือพื้นดินด้วยความเร็วหลายเมตรต่อวินาที
อาจเป็นสีขาว สีส้ม สีเหลือง สีม่วงหรือสีเขียวก็ได้ บางคนอธิบายว่ามันที่เคลื่อนที่ขึ้นหรือลงและสามารถเป็นได้ทั้งทางตรงหรือทางคดเคี้ยว ส่วนขนาดจะแตกต่างกันในระหว่าง 1–100 ซม. พวกมันจะวิ่งอยู่ประมาณ 1–10 วินาทีก่อนที่จะหายตัวไป แม้คำอธิบายยังคงหลบเลี่ยงวิทยาศาสตร์เป็นส่วนใหญ่ แต่ทฤษฎีหนึ่งของ John Abrahamson วิศวกรของมหาวิทยาลัย Canterbury ในปี 1970 เสนอว่ามันเกิดจากการเผาไหม้ของซิลิกอนจากดินที่ระเหยเป็นไอ
ส่วนทฤษฎีอื่นที่ตีพิมพ์ในปี 2012 โดยนักวิทยาศาสตร์ชาวออสเตรเลียเสนอว่าการเกิด ball lightning ในบ้าน บนเครื่องบินและทะลุผ่านกระจกได้มาจากไอออนในบรรยากาศสามารถสะสมที่พื้นผิวของหน้าต่างทำให้เกิดสนามไฟฟ้าเพียงพอในอีกด้านหนึ่งเพื่อสร้างการปลดปล่อย
ต่อมาในปี 2014 นักวิจัยสรุปว่า ball lightning อาจเกี่ยวข้องกับแผ่นดินไหว โดยหินบางชนิดมีแนวโน้มที่จะปล่อยประจุไฟฟ้าเมื่อคลื่นไหวสะเทือน (seismic wave) จากแผ่นดินไหวมากระทบทำให้เกิดประกายไฟหลากสี ขณะที่การศึกษาในปี 2016 นักวิทยาศาสตร์ชาวจีนที่มีส่วนร่วมในการสืบสวนฟ้าผ่าระหว่างพายุฝนฟ้าคะนองบังเอิญสังเกตเห็นปรากฏการณ์ที่คล้ายกับคำอธิบายของ ball lightning ที่คงอยู่ไม่กี่วินาทีและหายไปอย่างเงียบๆ บางครั้งด้วยเสียงฟู่ ได้เสนอว่ามันถูกสร้างขึ้นในช่วงปลายจังหวะฟ้าผ่าลงมาที่พื้น ทำให้เกิดฟองพลาสม่าทรงกลมที่ดักจับรังสีได้
จากนั้นในปี 2018 นักฟิสิกส์ควอนตัมได้สร้างแบบจำลองทางฟิสิกส์ของ ball lightning ด้วยความช่วยเหลือจากอนุภาค " skyrmion " สนามแม่เหล็กสังเคราะห์สามมิติที่พันกันในห้องแล็บสามารถช่วยอธิบายการเกิดสายฟ้าของลูกบอลได้ระดับหนึ่ง และปี 2019 โดย Vladimir Torchigin จาก Russian Academy of Sciences มีคำแนะนำใหม่เกี่ยวกับแสงที่ติดอยู่ภายในทรงกลมของอากาศบางๆ ที่ปิดไม่สนิท
จนกระทั่งในปี 2021 งานวิจัยโดย Richard Sonnenfeld นักฟิสิกส์จาก New Mexico Tech และ Karl Stephan วิศวกรของมหาวิทยาลัย Texas ได้ทำการรวบรวมรายงานผู้เห็นเหตุการณ์เพื่อปรับปรุงความเข้าใจพื้นฐานของปรากฏการณ์ดังกล่าวอีกครั้ง เพื่อเปรียบเทียบรายงานกับระบบเรดาร์ตรวจสภาพอากาศเพื่อระบุลักษณะปัจจัยที่อาจนำไปสู่ฟ้าผ่า
Martin Uman นักวิทยาศาสตร์ด้านฟ้าผ่าที่มหาวิทยาลัยฟลอริดาซึ่งไม่ได้มีส่วนร่วมในการวิจัยกล่าวว่า ball lightning มีข้อสังเกตมากมาย แต่สิ่งหนึ่งที่
ยังไม่ทำคือ ไม่มีการวัดอื่นๆที่มีความสัมพันธ์กับการสังเกตเหล่านั้น และหากวิทยาศาสตร์สามารถอธิบาย ball lightning ได้ การค้นพบนี้จะสามารถปฏิวัติความเข้าใจฟิสิกส์ของเราได้เช่นกัน ซึ่งตามข้อมูล ยังไม่มีอะไรสามารถอธิบายได้ว่าทำไมลูกบอลเรืองแสงได้นานถึงหนึ่งนาทีโดยไม่มีแหล่งเชื้อเพลิง
ถึงแม้จะมีการค้นคว้าและการทดลองในห้องปฏิบัติการทั้งหมดเหล่านี้ ball lightning ยังคงปฏิเสธที่จะถูกตรึงไว้
นักวิทยาศาสตร์กล่าวว่าพวกเขายังต้องเรียนรู้อีกมากเกี่ยวกับปรากฏการณ์ลึกลับนี้
ตอนนี้ Stephan และ Sonnenfeld ได้รับรายงานหลายชิ้นเป็นลายลักษณ์อักษรเกี่ยวกับการพบเห็นเมื่อหลายสิบปีก่อน เช่นเรื่องราวของ Sterpka ที่มีประโยชน์อย่างมาก
โดย Sonnenfeld กล่าวว่า เขาหวังจะการพบเห็นล่าสุดพร้อมข้อมูลที่แม่นยำยิ่งขึ้น โดยข้อมูลดังกล่าวจะช่วยให้พวกเขาสามารถตอบคำถามคร่าวๆ ต่อไปนี้ได้
1) ball lightning สัมพันธ์กับฟ้าผ่าธรรมชาติบ่อยแค่ไหน
2) ในกรณีที่มีความเกี่ยวข้อง สายฟ้าจะต้องอยู่ใกล้แค่ไหน
3) มีอะไรพิเศษหรือไม่ (เช่น ขั้ว โครงสร้าง กระแสสูงสุด และกระแสที่ต่อเนื่อง) เกี่ยวกับฟ้าผ่าธรรมชาติหรือพายุฝนฟ้าคะนองที่เกี่ยวข้องกับการผลิตมัน
นอกจากนี้ การติดตามพายุฝนฟ้าคะนองทั่วโลกโดยใช้เครือข่ายฟ้าผ่าระดับประเทศและระดับโลกที่บันทึกทุกวาบ (อาจมีข้อผิดพลาดบ้างบางประการ) หากพบเห็น ball lightning ด้วยข้อมูลสถานที่และเวลาที่แม่นยำ ทีมงานสามารถตรวจสอบได้ว่าพายุฝนฟ้าคะนองอยู่ใกล้กับมันมากเพียงใด รวมทั้งยังสามารถตรวจสอบประจุของสายฟ้าจากเมฆสู่พื้นดินและกระแสฟ้าผ่าในบริเวณใกล้เคียง ( บวกหรือลบ ) เพื่อเรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับเงื่อนไขต่างๆได้ด้วย
การวิจัยของ Stephan และ Sonnenfeld นั้นได้รับการสนับสนุนจากโครงการ Galileo Project ซึ่งนำโดยนักวิทยาศาสตร์ฮาร์วาร์ด Avi Loeb ที่มีความสนใจอย่างมากจากปรากฏการณ์ทางอากาศที่ไม่ปรากฏชื่อ (UAP)
ผลจากการวิจัยดังกล่าวคือการศึกษา UAP ซึ่งอาจสนับสนุนการค้นพบหรือคำอธิบายทางวิทยาศาสตร์ที่ดีขึ้นสำหรับปรากฏการณ์บรรยากาศตามธรรมชาติใหม่ที่อาจเกิดขึ้น อย่างเช่น ball lightning ที่งุนงง ที่แม้ว่าจะมีรายงานมานานหลายศตวรรษ แต่มันไม่ได้ถูกสังเกตอย่างสม่ำเสมอโดยเครื่องมือทางวิทยาศาสตร์
ภาพร่างของการเสียชีวิตจากผู้เห็นเหตุการณ์ ball lightning
Ball Lightning: Weather's Biggest Mystery |
